Utrecht dreigt creativiteit te verliezen

Creatieve makers dreigen Utrecht te verlaten door gebrek aan betaalbare ruimte

Wethouder Oosters sprak deze maand over plannen voor 12.400 m² extra culturele
ruimte. Dit zijn welkome berichten voor het Broedplaatsennetwerk Utrecht en de
Utrechtse creatieve makers. Achter die plannen schuilt echter een harde realiteit; in
2025 verdwijnt op meerdere plekken in de stad werkruimte voor kunstenaars,
muzikanten en andere creatieve makers. De aangekondigde nieuwe meters komen pas
in 2026 of 2027 beschikbaar en zijn naar verwachting onbetaalbaar voor de doelgroep.
Makers worden de stad uitgedreven, het Broedplaatsennetwerk Utrecht slaat alarm.

Broedplaatsen verdwijnen, makers raken hun plek kwijt
Broedplaatsorganisaties zorgen voor betaalbare ruimte, een mix van disciplines en een
sociaal-cultureel programma. Zij raken hun plekken kwijt en daarmee de creatieve
makers ook. In 2025 verliezen verschillende bestaande broedplaatsen hun locaties die
samen goed zijn voor ruim 10.000m2. Denk hierbij aan De Stadstuin (Kaaphoorndreef
66 en Wolvenpleingevangenis), DePlaatsmaker (2e Daalsedijk, Achter de Dom en
Ravellaan) en De Createur (Europalaan en Lanslaan). De broedplaatsen die verdwijnen
zijn geen lege panden, maar actieve werkplaatsen waar kunst wordt gemaakt,
participatieve projecten worden gestart, waar geëxperimenteerd en samengewerkt
wordt. Makers verliezen hiermee niet alleen hun fysieke ruimte maar ook hun netwerk,
zichtbaarheid en bestaanszekerheid.

Nieuwe ruimte is niet automatisch toegankelijk
Zelfs wanneer de aangekondigde 12.400 m² beschikbaar komen, is het zeer de vraag of
broedplaatsen daar terechtkunnen. De huurvoorwaarden zoals ‘kostprijsdekkende’ huren
en korte looptijden maken een duurzame exploitatie bijna onmogelijk. Zonder
aangepaste voorwaarden zullen deze plekken niet benut kunnen worden door makers.
Wat dreigt te verdwijnen is niet alleen ruimte, maar een hele generatie makers die de
stad cultureel en sociaal verrijkt. Als zij geen plek meer vinden, vertrekken ze. Een stad
als Utrecht, met de grootste kunstacademie van Nederland, zou haar makers juist
moeten willen behouden. De huidige kaalslag van onze cultuurrijke stad is niet meer te
herstellen.

Oproep aan de gemeente Utrecht
Wij roepen de gemeente op om nú in te grijpen. Daarbij kijken we niet alleen naar de
afdeling Culturele Zaken; dit vraagt om gezamenlijke inspanning van ook de afdelingen
Economische Zaken, Ruimtelijke Ordening en Vastgoed. Breng in kaart hoeveel ruimte
er in 2025 verdwijnt en hoeveel ruimte er op korte termijn nodig is om Utrechtse makers
in de stad te houden. Zorg dat de nieuwe ruimte ook daadwerkelijk toegankelijk en
betaalbaar is voor het broedplaatsenveld.
Dat vraagt om aangepaste huurvoorwaarden, langere gebruiksduur en ondersteuning bij
exploitatie. En vooral: tijdelijke of permanente oplossingen voor het acute tekort. Laat
Utrecht een plek blijven waar cultuur kan bloeien. Niet alleen in visie, maar ook in fysieke
ruimte.

Ondanks de afspraak uit het convenant van 2022 tussen de gemeente Utrecht en het
Broedplaatsennetwerk Utrecht om tot 2040 80.000 m² broedplaatsruimte toe te voegen,
daalt het aantal vierkante meters dit jaar. Deze ontwikkeling staat haaks op de ambitie
uit het convenant.

“We praten steeds over meters en beleid, maar vergeten de mensen daarachter. Makers
die hun werkruimte verliezen. Jong talent dat geen plek meer vindt. Creativiteit laat zich
niet tijdelijk opslaan tot er nieuw vastgoed is.”